Toen ik begon met paddenstoelen kweken stonden die nogal eens in een kwaad daglicht en daardoor niet zo vaak op het menu van mijn medelanders. Al helemaal niet in Groningen. De bourgondische katholieken in de zuidelijke provincies waren vertrouwd met het eten van champignons, maar hier in het noorden vielen ook die in de categorie van dingen die de boer niet kent en daarom ook niet eet. Paddenstoelen waren niet smakelijk, vaak giftig of op zijn minst verdacht. Dat laatste is niet zo raar. De meest dodelijke vergiften die wij kennen zitten in paddenstoelen. Giftige paddestoelen kunnen ook nog eens erg veel op onschuldige soortgenoten lijken. Zeker in een bord eten kun je het verschil niet zien. Dit overkwam Romeinse keizer Claudius die graag keizeramanieten at. De giftige groene knolamanieten die zijn vrouw Julia Agrippa had toegevoegd at hij argeloos op. Einde verhaal Claudius.
Nou zijn er ook veel vruchten aan te wijzen die giftig zijn. Toch hebben de meeste mensen niet dezelfde bedenkingen bij het eten van fruit. Ik zette eens een maal met gekweekte oesterzwammen op tafel. Een disgenote bedankte, ondanks mijn verzekering dat ik toch echt zeker wist wat ik gekweekt had. Zo diep zit de angst voor giftige paddenstoelen in ons Hollandse DNA. In de cultuur van onze oosterburen hebben zij daar totaal geen moeite mee. Sterker nog hoe verder je naar het oosten gaat, hoe meer het verzamelen van wilde paddenstoelen deel uitmaakt van plaatselijke tradities. Gewapend met mandjes en emmers tuigen hele volksstammen er in de herfst op uit om paddenstoelen te verzamelen. Er wordt massaal geplukt en geconsumeerd. Meestal gaat dat goed.
Die trend van wildplukken vindt ook in ons land opgang. Steeds meer mensen wagen het er op om ook zelf eens wilde paddenstoelen te gaan plukken en op te eten. En dan gaat het ook wel eens mis. Een aantal jaren geleden stierf in een Gronings ziekenhuis een vrouw die al twintig jaar actief was in het wildplukken. Zij dacht de smakelijke en eetbare slanke amaniet te verorberen, maar het bleek die dodelijk giftige groene knolamaniet te zijn. Twee paddenstoelen die in de paddenstoelengids nog zo duidelijk van elkaar verschillen, kunnen onder bepaalde weersomstandigheden en in een zeker stadium moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. Veruit de meeste vergiftigingen hebben geen dodelijke afloop. Gevaar is er wel. Leverschade zo ernstig dat een transplantatie noodzakelijk wordt, dat is geen sinecure.
Opvallend is overigens dat de meerderheid van de in ons land gerapporteerde vergiftigingen Oost-Europeanen betreft. Het heeft er alle schijn van dat hun kennis en kunde hen onvoldoende handvatten biedt om ook hier veilig uit de voeten te kunnen. Ik stel mij voor dat een Pool van zijn grootmoeder leert dat die witte hoeden die je rond de nieuwe maan in oktober onder die oude beuk halverwege de berghelling vindt bij uitstek lekker zijn in de ‘bigos’. Uiterst handig en goed om te weten als je in een Pools bos plukt. In de Nederlandse natuur is het dan net even anders.